Κλασικά Παραμύθια (Τόμος Β)

«Η περίφημη φράση ‘‘μια φορά κι έναν καιρό’’ με την οποία αρχίζουν τα παραμύθια, μου θυμίζει την άλλη περίφημη φράση, ‘‘άμπρα κατάμπρα’’, επειδή κάθε μία με τον τρόπο της μας βάζει σ’ έναν κόσμο μαγικό, σ’ έναν κόσμο συναισθημάτων, κι αυτό είναι ό,τι πιο πολύτιμο και χρήσιμο στη διαδικασία εξέλιξης που ακολουθούμε ως άνθρωποι. Καταπέλτες μοναδικοί, μας ανοίγουν το δρόμο την γνωριμίας με τις αρχές, τις αξίες, τα πιστεύω, τα ήθη και τα έθιμα του πολιτισμού μας. […] Η αρχική μου ιδέα ήταν να εστιάσω λίγο παραπάνω σε καμιά δεκαπενταριά κλασικά παραμύθια, να τ’ αφηγηθώ εν συντομία με βάση την εξέλιξη και τις αλλαγές που έχουν υποστεί οι πρωτότυπες εκδόσεις τους, και μετά, σε μια δεύτερη ανάγνωση, να τα επεξεργαστώ ξανά. Έτσι, με αφετηρία την πεποίθηση ότι πάντα υπάρχει κάτι παραπάνω για να πάρουμε, θα συνεχίσουμε ν’ ανακαλύπτουμε την ουσία των ιστοριών. Όπως λέει και μια παλιά παροιμία, το σακί με τ’ αλεύρι, όσο και αν το τινάζεις, πάντα στο τέλος θα βγάζει λίγη σκόνη.»

Τα επτά παραμύθια του δεύτερου τόμου:

Ο γενναίος ραφτάκος, Οι περιπέτειες του Πινόκιο, Χάνσελ και Γκρέτελ, Η μικρή γοργόνα,
Τα ρούχα του αυτοκράτορα, Η Χιονάτη και οι επτά νάνοι, Ο μύθος του Οδυσσέα.

Η δομή του βιβλίου:

«Σε κάθε κεφάλαιο ασχολούμαι με μια αφήγηση και επαναλαμβάνω συνεχώς την ίδια διαδρομή: Καταρχάς, μια σύντομη εισαγωγή που τοποθετεί τον αναγνώστη στο περιβάλλον του παραμυθιού, προσδιορίζοντας στο μέτρο του δυνατού την προέλευση και τον συγγραφέα του. Στη συνέχεια, το ίδιο το παραμύθι διατυπωμένο με δικά μου λόγια, παραμένοντας λίγο-πολύ πιστός στην πρωτότυπη έκδοση που χρησιμοποίησα στην έρευνά μου. Μετά περιγράφω εν συντομία το σύνηθες δίδαγμα, δηλαδή το μήνυμα που προκύπτει σχεδόν ξεκάθαρα από την υπόθεση, και το πώς χρησιμοποιείται παραδοσιακά το συγκεκριμένο παραμύθι προκειμένου να διδάξουμε τα παιδιά μέσω των παραδειγμάτων. Τέλος, αποτολμώ μια δεύτερη ανάγνωση και ερμηνεία του παραμυθιού, σύμφωνα με τις δικές μου ιδέες και ξεφεύγοντας λίγο από το θέμα. Αυτό το τμήμα ονομάζεται σε κάθε κεφάλαιο Η ΑΛΛΗ ΠΟΡΤΑ, σαφής αναφορά στη φιλοδοξία μου να μπούμε μαζί στη μαγεία του παραμυθιού από διαφορετικό δρόμο.»
Χ. Μπουκάι
* * *

Τα Κλασικά παραμύθια (για να μάθεις ποιος είσαι) αποτελούν ένα βιβλίο-κάλεσμα στους αναγνώστες που διαθέτουν δημιουργική φαντασία. Σε αυτούς ακριβώς τους αναγνώστες απευθύνεται ο Χόρχε Μπουκάι όταν μιλάει για «εποικοδομητική ανάγνωση» και τους προτείνει να επιλέξουν ένα οποιοδήποτε παραμύθι και:

Ν’ αλλάξουν το τέλος και την αρχή, να βρουν καινούργιους ήρωες, να ξαναφτιάξουν τους χαρακτήρες, ν’ ανακατέψουν ήρωες από διαφορετικά παραμύθια, να επινοήσουν διαλόγους, να προσθέσουν κάποιο κεφάλαιο. Ο αναγνώστης μπορεί ακόμα ν’ αλλάξει την εποχή στην οποία συμβαίνουν τα γεγονότα (να πάει πίσω, στο παρελθόν, ή μπροστά, στο μέλλον), να φανταστεί ότι παίρνει συνέντευξη από τον συγγραφέα ή τους ήρωες του έργου και —γιατί όχι;— να συντάξει ένα άρθρο με φανταχτερό τίτλο για μια υποτιθέμενη εφημερίδα:

Η γοργόνα του παραμυθιού μας είναι ένας απ’ αυτούς τους γυναικείους χαρακτήρες οι οποίοι, σε αντίθεση με τις περισσότερες πριγκίπισσες των παραμυθιών, δεν χρειά-ζεται ούτε περιμένει να τη «διασώσει» ο αγαπημένος της πρίγκιπας. Είναι μια γυναίκα που παίρνει τις αποφάσεις και τα ρίσκα της χωρίς να τρομάζει μπροστά στο τίμημα που θα πρέπει να πληρώσει. Υπομένει στωικά τη μοίρα της και δεν μετανιώνει για όσα έκανε για την εκπλήρωση του ονείρου της.